Ο Τσαλαχούρης συναντά τον πρώιμο ελληνικό κινηματογράφο

Τα τελευταία χρόνια το Φεστιβάλ Αθηνών παρουσιάζει ταινίες του βωβού, τις οποίες συχνά συνοδεύουν συμφωνικές ορχήστρες ερμηνεύοντας διάσημες παρτιτούρες. Από τον «Χρυσοθήρα» του Τσάπλιν και το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» του Αϊζενστάιν ώς την «Ωραία και το τέρας» του Κοκτό σε μουσική του Φίλιπ Γκλας. Φέτος πρωτοτύπησε, προτείνοντας σε έναν Eλληνα συνθέτη να εμπνευστεί από δύο εμβληματικές ταινίες του πρώιμου ελληνικού κινηματογράφου, να συνθέσει και να ερμηνεύσει ο ίδιος στο πιάνο τη μουσική του. Στο επίκεντρο βρέθηκαν σε αποκατεστημένη μορφή οι ταινίες «Δάφνις και Χλόη» (1931) του Ορέστη Λάσκου και «Αστέρω» (1929) του Δημήτρη Γαζιάδη. Κατά την προβολή τους στο Ηρώδειο στις 14 Ιουλίου τη μουσική που συνέθεσε ειδικά γι’ αυτές ερμήνευσε στο πιάνο ο συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης.

Η συγγένεια ανάμεσα στην όπερα και στον κινηματογράφο είναι κοινό μυστικό. Το ευρύ λαϊκό κοινό της ιταλικής όπερας στα τέλη του 19ου αιώνα πέρασε μάλλον ομαλά στις κινηματογραφικές αίθουσες χάρη και στη μουσική. Τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα μεγάλες κινηματογραφικές αίθουσες της Δύσης διέθεταν πολυπληθείς ορχήστρες, εφάμιλλες ενός λυρικού θεάτρου, προκειμένου να συνοδεύουν τις ταινίες του βωβού. Περισσότερο γνώριμη είναι η εικόνα του πιανίστα που συνοδεύει την ταινία αυτοσχεδιάζοντας. Είχε τη δυνατότητα ενός σχολιασμού περισσότερο αιχμηρού, είτε επειδή εμπνεόταν τη μουσική την ίδια στιγμή είτε επειδή είχε ο ίδιος τον πλήρη έλεγχο του μουσικού οργάνου και σε σχέση με την ορχήστρα μπορούσε να προσαρμοστεί με μεγαλύτερη ταχύτητα. Hταν μια δουλειά την οποία για βιοποριστικούς λόγους είχε κάνει και ο Νίκος Σκαλκώτας κατά την παραμονή του στο Βερολίνο.

Στόχος της μουσικής ήταν –και παραμένει– η υπογράμμιση της δραματουργίας της ταινίας, η απόδοση των καταστάσεων, της ατμόσφαιρας και η ενδυνάμωση των συναισθημάτων των πρωταγωνιστών. Μεταξύ άλλων, η μουσική έχει ακριβώς την ιδιότητα να απευθύνεται με αμεσότητα στα συναισθήματα και να τα διεγείρει, προκαλώντας την αντίδραση του ακροατή. Η μουσική του Τσαλαχούρη χαρακτηρίζεται κατ’ εξοχήν για τον έντονο λυρισμό της, ενώ ο ίδιος έχει ήδη σημαντική εμπειρία σε μουσική για το θέατρο όπως επίσης στην όπερα. Ανήκει επίσης στους συνθέτες που είναι ταυτόχρονα ερμηνευτές, καθώς παίζει εξίσου φλάουτο και πιάνο. Η εμπειρία και η διαδρομή του φάνηκαν στην ευαίσθητη παρτιτούρα που συνέθεσε για την ιστορία του Δάφνιδος και της Χλόης, την απόδοση του εξιδανικευμένου βουκολικού περιβάλλοντος και, ταυτόχρονα, την ανάδειξη των έντονων και συχνά βίαιων συναισθημάτων. Η μουσική υπογράμμιζε την τρυφερότητα των βλεμμάτων, τον ερωτισμό ή την ένταση, με τρόπο που δεν αποσπούσε από τη θέαση της ταινίας, αλλ’ αντίθετα συνέβαλε στην απόλαυσή της. Παρακολουθούσε τον ρυθμό της ταινίας και έδινε χρώμα στα ασπρόμαυρα τοπία. Μια επιτυχημένη πρόταση που γεφύρωνε το παρελθόν με το παρόν.

Πηγή: kathimerini.gr